Herbata, porcelana czy papier – to wszystko ma swoje początki w Chinach. Chińczycy przez stulecia stworzyli wiele rzeczy, bez których nie potrafimy sobie wyobrazić codziennego życia. Czy jednak wiemy, co tak naprawdę jest „MADE IN CHINA”?
Najbardziej znanymi wynalazkami Chińczyków są tzw. cztery wielkie wynalazki. Zostały one spisane i opracowane przez Josepha Needhama, brytyjskiego naukowca i sinologa, w XVIII wieku. Do tej wielkiej czwórki zaliczamy: papier, druk, broń czarnoprochowa oraz kompas. Tak jak papier i druk stanowią dosyć ważny element naszej codzienności, tak pozostałe dwa wynalazki nie są aktualnie aż tak niezbędne. Pomimo to rzeczy te wywarły bardzo duży wpływ na historię oraz rozwój wszystkich cywilizacji.
Mieszkańcy Państwa Środka przyczynili się też do dużego rozwoju mechaniki i górnictwa poprzez wprowadzenie różnego rodzaju napędów czy nowych metod wydobywczych. Także odcisnęli oni swój ślad w nauce o człowieku, biologii z wynalezieniem akupunktury czy biologicznej metody zwalczania szkodników. Jednak Chińczycy stworzyli też wiele rzeczy, które nadal używamy codziennie nawet nie znając ich pochodzenia.
Cztery wielkie wynalazki
- Papier
Papier przypadkowo stworzono przy myciu jedwabnej waty. Na matach, na których ubijano tenże watę osadzał się nalot, który po wyschnięciu można było używać do pisania. Z powodu ceny jedwabiu Chińczycy szybko odkryli, że papier można wytwarzać z tańszych surowców – włókien roślinnych czy lnianych szmat.
- Druk
Różne metody druku pojawiały się zarówno w Egipcie, Grecji, jak i w Chinach. W Azji powstały m.in. „ruchome” czcionki, druki drzeworytnicze czy wielobarwny druk. Druk był bardzo często używany przez buddyjskich mnichów do celów misyjnych. Najwcześniejszą zachowaną kopią jest zwój z zaklęciami z pierwszej połowy VIII wieku Sutra. Aktualnie znajduje się ona w klasztorze Pulguksa w Gyeongju w Korei.
- Broń czarnoprochowa
W IX wieku w Chinach powstała pierwsza broń palna tuż po tym, jak Chińczycy odkryli czarny proch. To właśnie tam powstały pierwsze granaty, miny oraz bomby. W wyniku wymian handlowych proch czarny dotarł do Europy, gdzie jego zastosowanie rozwinęło się około XIV wieku.
- Kompas
Kompas powstał około 300-200 lat p.n.e., gdy Chińczycy odkryli rudę magnetytową. Swobodnie zawieszony magnetyt jest przyciągany do ziemskiego magnetycznego bieguna północnego. Gdy mieszkańcy Państwa Środka odkryli tą zależność, szybko stworzyli kompas, który stał się nieodłącznym elementem każdego podróżnika przez stulecia.
Inne chińskie wynalazki
- Pałeczki
Ten najbardziej charakterystyczny azjatycki sztuciec miał swoje początki właśnie w Chinach. Najwcześniejsze pałeczki nie były używane jednak do jedzenia, a do przygotowywania posiłków. Dopiero później z powodów religijnych i braku zapasów ludzie zaczęli używać ich także do jedzenia. Kucharze zaczęli kroić jedzenie na mniejsze kawałki by krócej gotować, a tak małe kawałki nie trzeba było spożywać tradycyjnymi sztućcami. Dodatkowo w naukach konfucjańskich odradzano używanie noży przy jedzeniu, ponieważ te się kojarzyły z przemocą, a takie pałeczki z delikatnością.
- Gry takie jak: domino, mahjong, gry karciane
W Chinach powstało wiele różnorodnych gier. Pierwsze zapiski o grach karcianych i dominie pochodzą już z X wieku, wtedy to księżniczka Tongchang dla zabicia czasu grała w „gry z liści”. Z powodu braku rozróżnienia pomiędzy wyrazami „płytka” i „kawałek kartki” w chińskim do teraz nie znana jest dokładna forma „liści”, jakimi grała wtedy księżniczka. W XIX wieku powstała kolejna gra, mahjong. Wyewoluowała ona z popularnej gry karcianej Ma-Tiao, a za jej twórcę uznaje się Chen Yu-mena, oficera z armii cesarskiej.
- Ketchup
Pierwotny ketchup nie miał nic wspólnego z pomidorowym sosem, jaki znamy dzisiaj. Z początku ketchup był mieszaniną składającą się z marynowanych ryb oraz przypraw, której podstawą była zupa polinezyjska zwana „kee-chiap”, w tłumaczeniu oznaczająca „zaprawę z marynowanych ryb”. W skład ketchupu prawdopodobnie wchodziły cebula, sardynki, fasola, orzeszki arachidowe i spore ilości ziół. Gdy popularność ówczesnego ketchupu sięgnęła do Malezji i Singapuru, które należały do Imperium Brytyjskiego, szybko sos stał się popularny, także w Wielkiej Brytanii oraz całej Europie, a stamtąd już łatwo przedostał się do Ameryki, gdzie uzyskał swoją dzisiejszą formę.
- Latawiec
Popularna zabawka używana przez dzieci, a także dorosłych na całym świecie, narodziła się w Chinach ponad 2000 lat temu. Początkowo, latawiec miał głównie zastosowanie militarne i służył do wysyłania sygnałów do ataku czy przesyłania informacji. Niedługo potem chińska rodzina cesarska zaczęła używać latawce w formie rozrywki, a z biegiem czasu latawce zaczęli używać też prości ludzie. Z latawcami wiąże się wiele wierzeń oraz opowieści. Najbardziej popularną formą latawca był karp, który był symbolem bogactwa oraz wytrwałości w dążeniu do celu, aczkolwiek pojawiały się latawce w bardzo różnorodnych kształtach ludzi, zwierząt czy mitycznych stworzeń.
- Papier toaletowy i banknoty
Nie powinno nas dziwić, że w kraju, gdzie wynaleziono papier, wynaleziono także inne artykuły stworzone z papieru. Do takich właśnie należą papier toaletowy oraz banknot.
Pierwszy z nich pojawił się około XIV wieku na dworze cesarskim w Nankinie. Wtedy to ktoś wpadł na pomysł użycia papieru także do celów higienicznych. Podobno w przeciągu roku sama rodzina cesarska zużyła 15 tysięcy arkuszy papieru o wymiarze 60 x 90 cm. Warto dodać, że cesarski papier toaletowy był bardzo miękki oraz był perfumowany.
Banknot, w porównaniu z papierem toaletowym, pojawił się o wiele wcześniej, bo już w II wieku p.n.e. Początkowo, banknoty były wytwarzanie ze skórek jelenich i były kaligrafowane ręcznie. Niestety, ale do naszych czasów nie przetrwał żaden egzemplarz, ponieważ były one bardzo nietrwałe i kruche. Ponad 1000 lat później Chińczycy rozpoczęli drukowanie pieniądza. Banknoty były drukowane na żółtym papierze za pomocą czarnego tuszu i następnie ostemplowane czerwoną pieczęcią urzędową. Pieniądze papierowe przez bardzo długi okres czasu były używane tylko w Azji Środkowej. Pierwsze wzmianki o używaniu papierowych monet w Europie pochodzą z 1574 roku z oblężenia Lejdy, ale pierwsze europejskie banknoty pojawiły się dopiero w 1661 roku w Szwecji.
Można powiedzieć, że Chiny są kolebką wynalazków, a ich produkty na zawsze zmieniły przemysł, ekonomię czy formy rozrywki na całym świecie. Czy znacie jeszcze jakieś rzeczy, które są „Made in China”?
Źródło: (1), (2), (3), (4), (5), (6), (7), (8), (9), (10)
Moderator: ECHo
Edytor: Grazia
